基本詞義

◎ 來(lái)

來(lái) lái

〈名〉

(1) (象形。甲骨文字形。象麥子形。本義：麥。小麥叫“麥”，大麥叫“麰”(或?qū)懽鳌澳病?)

(2) 同本義 [wheat]

來(lái)，周所受瑞麥來(lái)麰也。——《說(shuō)文》

貽我來(lái)牟。——《詩(shī)·周頌·思文》。段注：“ 武王渡 孟津，白魚(yú)躍入王舟。出涘以燎。后五日。火流為烏，五至，以殻俱來(lái)，此謂遺我來(lái)牟?！?/p>

于皇來(lái)牟?！对?shī)·周頌·臣工》。疏：“嘆其受麥瑞而得豐年也。”

(3) 又如：來(lái)牟(古時(shí)大小麥的統(tǒng)稱(chēng))

(4) 未來(lái)，將來(lái) [future；next；incoming]

來(lái)日方長(zhǎng)。——清· 梁?jiǎn)⒊讹嫳液霞の募?/p>

知來(lái)者之可追?！獣x· 陶淵明《歸去來(lái)兮辭》

(5) 又如：來(lái)代(后代；后世)；來(lái)辰(來(lái)早。明天早晨)；來(lái)茲(來(lái)年；將來(lái))；來(lái)哲(后世賢智之人)；來(lái)軫(后來(lái)的車(chē)，比喻后來(lái)的人或物)

(6) 姓

詞性變化

◎ 來(lái)

來(lái) lái

〈動(dòng)〉

(1) 由彼至此；由遠(yuǎn)到近。與“去”、“往”相對(duì) [come；arrive]

來(lái)，至也?！稜栄拧贰Ｖ祢E聲曰：“往來(lái)之來(lái)正字是麥，菽麥之麥，正字是來(lái)。三代以還，承用互易，如苑宛、童僮、酢醋、穜種之比。 許君未經(jīng)訂正，故沿偽至今?！?/p>

憧憧往來(lái)?！兑住は獭?/p>

我行不來(lái)。——《詩(shī)·小雅·采薇》

笑問(wèn)客從何處來(lái)?！啤?賀知章《回鄉(xiāng)偶書(shū)》

翩翩兩騎來(lái)是誰(shuí)。——唐· 白居易《賣(mài)炭翁》

然往來(lái)視之?！啤?柳宗元《三戒》

有朋自遠(yuǎn)方來(lái)。——《論語(yǔ)》

往昔初陽(yáng)時(shí)，謝家來(lái)貴門(mén)?！豆旁?shī)為焦仲卿妻作》

(2) 又如：來(lái)寇(敵人來(lái)犯)；來(lái)至(來(lái)到)；來(lái)突(突然而來(lái))

(3) 歸，回來(lái)，返回 [make a round trip；go to a place and come back]

萃聚而升不來(lái)也?！兑住るs卦》。注：“還也?！?/p>

凡諸侯之女歸寧曰來(lái)。——《左傳·莊公二十七年》

若吾子之德莫可歌也，其誰(shuí)來(lái)之？——《左傳·文公七年》

(4) 又如：來(lái)家(回到家里來(lái))；來(lái)三去四(來(lái)來(lái)去去)；來(lái)還(歸來(lái)，回來(lái))；來(lái)寧(歸寧。女子回娘家省親)；來(lái)歸(回來(lái)；歸來(lái))；來(lái)舍(回歸而有所定止)

(5) 歸服；歸順 [come over and pledge allegiane]

修文德以來(lái)之——《論語(yǔ)·季氏》

(6) 又如：來(lái)服(前來(lái)順?lè)?

(7) 招來(lái)；招致。后多作“徠” [incur；give rise]

故遠(yuǎn)人不服，則修文德以來(lái)之?！墩撜Z(yǔ)·季氏》

(8) 又如：來(lái)致(招致，招來(lái))

(9) 加入[一群人] 中 [join]。如：你來(lái)不來(lái)？

(10) 讓不受約束、干擾地滿(mǎn)足 [需要] [let’s do]。如：來(lái)五斤；來(lái)兩盤(pán)

(11) 意想不到地或突然地發(fā)生、出現(xiàn) [crop up]。如：?jiǎn)栴}一來(lái)就馬上解決

(12) 產(chǎn)生；開(kāi)始；發(fā)生 [happen；begin；start]。如：來(lái)路(來(lái)歷；來(lái)源)；來(lái)歷(來(lái)由；原委)；來(lái)情(情由)；來(lái)情去意(來(lái)去的情由與意向)；來(lái)方(來(lái)源)；來(lái)龍(風(fēng)水先生稱(chēng)主山為來(lái)龍。即龍脈的來(lái)源)

(13) 追溯來(lái)源、血統(tǒng)或起源 [derive]。如：來(lái)方(來(lái)源，進(jìn)項(xiàng))；來(lái)煞(來(lái)勁；出息)

(14) 相當(dāng)于做 [do]。如：來(lái)不得

(15) 用在動(dòng)詞結(jié)構(gòu)(或介詞結(jié)構(gòu))與動(dòng)詞(或動(dòng)詞結(jié)構(gòu))之間表示前者是方法、方向或態(tài)度，是目的。如：你能用什么辦法來(lái)幫助他呀？

(16) 用在動(dòng)詞后，表示估計(jì)或著眼于某一方面。如：看來(lái)容易；說(shuō)來(lái)話(huà)長(zhǎng)

(17) 用在另一動(dòng)詞前，表示要做某件事。如：我來(lái)畫(huà)；大家都來(lái)唱歌

(18) 〈方〉∶在 [in；at]。如：來(lái)里(在這里或在那里)；來(lái)哚(在)；來(lái)浪(在那里)

(19) 表示動(dòng)作的趨向

將子頭與劍來(lái)?！獣x· 干寶《搜神記》

聞來(lái)垂釣碧溪上。——唐· 李白《行路難》

長(zhǎng)鋏歸來(lái)乎?！稇?zhàn)國(guó)策·齊策四》

歸來(lái)倚杖自嘆息。——唐· 杜甫《茅屋為秋風(fēng)所破歌》

歸來(lái)頭白還戍邊?！啤?杜甫《兵車(chē)行》

長(zhǎng)鋏歸來(lái)者。——《戰(zhàn)國(guó)策·齊策四》

(20) 假借為“釐”( lí)。賜予 [bestow；grant]

來(lái)女孝孫。——《儀禮·少牢饋食禮》。鄭玄注：“來(lái)，讀曰釐；賜也”

(21) 假借為“賚”。賜予 [bestow；grant]

東人之子，職勞不來(lái)。——《詩(shī)·小雅·大東》。高亨注：“來(lái)，借為賚。”

◎ 來(lái)

來(lái) lái

〈代〉

(1) 你的；你們的 [your]。用于通信的回復(fù)中。如：來(lái)信收到；來(lái)電收到

(2) 這 [this]

俺哥哥傳將令三四番，可怎生無(wú)一個(gè)承頭的？來(lái)一個(gè)燕青將面劈，那一個(gè) 楊志頭低?！?元·佚名《黃花峪 》

◎ 來(lái)

來(lái) lái

〈助〉

(1) 無(wú)義，譯作“了”，“吧”，或不譯

歸去來(lái)兮，田園將蕪，胡不歸?！諟Y明《歸去來(lái)兮辭》

(2) 在數(shù)量上接近精確 [about]。如：兩米來(lái)高

(3) 用在數(shù)量或數(shù)量詞后面，表示概數(shù)；大約 [around]。如：二十來(lái)個(gè)

(4) 從頭到尾過(guò)去地 [over the past]。如：兩千年來(lái)；來(lái)日(往日；過(guò)去的日子)；來(lái)日大難(本指往日艱難。后亦用以指前途困難重重)

(5) 以來(lái)，表示時(shí)間從過(guò)去某時(shí)持續(xù)到現(xiàn)在 [ever since]

吾數(shù)年來(lái)欲買(mǎi)舟。——清· 彭端淑《為學(xué)一首示子侄》

數(shù)百年來(lái)。——唐《柳河?xùn)|集》

去來(lái)江口守空船。——唐· 白居易《琵琶行(并序)》

夜來(lái)城外一尺雪。——唐· 白居易《賣(mài)炭翁》

(6) 又如：來(lái)古(自古以來(lái))；來(lái)來(lái)(以來(lái))；來(lái)緣(指來(lái)生的因緣)；別來(lái)無(wú)恙乎？

(7) 用在數(shù)詞后，表示列舉的原因或理由。如：這些天沒(méi)去看她，一來(lái)路太遠(yuǎn)；二來(lái)沒(méi)功夫

◎ 來(lái)

來(lái) lái

<語(yǔ)氣>

(1) 用于句尾，相當(dāng)于“咧”

剛才奶奶和襲人姐姐怎么囑咐來(lái)！——《紅樓夢(mèng)》

(2) 另見(jiàn) lài

基本詞義

◎ 來(lái)

來(lái)、勑 lài

〈動(dòng)〉

(1) 慰勞 [appreciate sb.'s services and present gifts]

勑，勞也。從力，來(lái)聲。字亦作俫。——《說(shuō)文》

知子之來(lái)之，雜佩以贈(zèng)之?！对?shī)·鄭風(fēng)·女曰雞鳴》。高亨注：“來(lái)，借為勑。”

勞俫有意者?！稘h書(shū)·平當(dāng)傳》

勞之來(lái)之，匡之直之，輔之翼之。——《孟子·滕文公上》

莫我肯勑。——《詩(shī)·魏風(fēng)·碩鼠》

賢者勑其材?！俄n非子·王道》

(2) 另見(jiàn) lái

來(lái)【子集中】【人部】 康熙筆畫(huà)：8畫(huà)，部外筆畫(huà)：6畫(huà)

〔古文〕徠《廣韻》落哀切《集韻》《韻會(huì)》《正韻》郞才切，賴(lài)平聲。至也，還也，及也?！抖Y·曲禮》禮尚往來(lái)。往而不來(lái)，非禮也。來(lái)而不往，亦非禮也。

又《公羊傳·隱五年》公觀魚(yú)於棠，登來(lái)之也?！对]》登讀爲(wèi)得，齊人謂求得爲(wèi)登來(lái)。

又玄孫之子曰來(lái)孫。

又麥名?！对?shī)·周頌》貽我來(lái)牟。《前漢·劉向傳》作飴我釐麰。亦作?。

又呼也。《周禮·春官》大祝來(lái)瞽令臯舞。

又姓。

又《集韻》洛代切，音賚。撫其至日來(lái)?！睹献印贩艅煸唬簞谥畞?lái)之。

又葉鄰奚切，音離?！对?shī)·邶風(fēng)》莫往莫來(lái)，悠悠我思?！端貑?wèn)》恬澹虛無(wú)，眞氣從之。精神守內(nèi)，病安從來(lái)。

又葉郞狄切，音力。《詩(shī)·小雅》東人之子，職勞不來(lái)。葉下服?！洞笱拧方?jīng)始勿亟，庶民子來(lái)。

又葉落蓋切，音賴(lài)。《屈原·離騷》因氣變而遂會(huì)舉兮，忽神奔而鬼怪。時(shí)髣髴以遙見(jiàn)兮，精皎皎以往來(lái)。

又葉良置切，音利?！盾髯印べx篇》一往一來(lái)，結(jié)尾以爲(wèi)事。

說(shuō)文解字

來(lái)【卷五】【來(lái)部】

周所受瑞麥來(lái)麰。一來(lái)二縫，象芒朿之形。天所來(lái)也，故爲(wèi)行來(lái)之來(lái)?！对?shī)》曰：“詒我來(lái)麰?！狈瞾?lái)之屬皆從來(lái)。洛哀切

說(shuō)文解字注

（來(lái)）周所受瑞麥來(lái)麰也。也字今補(bǔ)。詩(shī)正義此句作周受來(lái)牟也五字。周頌。詒我來(lái)麰。箋云。武王渡孟津。白魚(yú)躍入王舟。出涘以燎。後五日?；鹆鳡?wèi)烏。五至。以榖俱來(lái)。此謂遺我來(lái)牟。書(shū)說(shuō)以榖俱來(lái)。云榖紀(jì)后稷之德。按鄭箋見(jiàn)尙書(shū)大誓、尙書(shū)旋機(jī)鈐合符后。詩(shī)云來(lái)牟、書(shū)云榖。其實(shí)一也。下文云。來(lái)麰、麥也。此云瑞麥來(lái)麰。然則來(lái)麰者、以二字爲(wèi)名。毛詩(shī)傳曰。牟、麥也。當(dāng)是本作來(lái)牟、麥也。爲(wèi)許麰下所本。後人刪來(lái)字耳。古無(wú)謂來(lái)小麥、麰大麥者。至廣雅乃云麳小麥、大麥。非許說(shuō)也。劉向傳作釐麰。文典引注引韓詩(shī)內(nèi)傳。貽我嘉。薛君曰。、大麥也。與趙岐孟子注同。然韓傳未嘗云來(lái)小麥。二麥一夆。象其芒朿之形。二麥一夆、各本作一來(lái)二縫。不可通。惟思文正義作一麥二夆。今定爲(wèi)二麥一夆。夆卽鏠字之省。許書(shū)無(wú)峯。則山耑字可作夆。凡物之標(biāo)末皆可偁夆。夆者、朿也。二麥一夆爲(wèi)瑞麥。如二米一稃爲(wèi)瑞黍。葢同夆則亦同稃矣。廣韻十六咍引埤蒼曰。?麰之麥。一麥二稃。周受此瑞麥。此一二?字亦是互譌。二麥一稃。亦猶異畮同穎、雙觡共柢之類(lèi)。其字以？象二麥、以？象一芒。故云象其芒朿之形。洛哀切。古音在一部。天所來(lái)也。故爲(wèi)行來(lái)之來(lái)。自天而降之麥。謂之來(lái)麰。亦單謂之來(lái)。因而凡物之至者皆謂之來(lái)。許意如是。猶之相背韋之爲(wèi)皮韋、朋鳥(niǎo)之爲(wèi)朋攩、鳥(niǎo)西之爲(wèi)東西之西、子月之爲(wèi)人偁、烏之爲(wèi)烏呼之烏。皆引伸之義行而本義廢矣。如許說(shuō)、是至周初始有來(lái)字。未詳其恉。詩(shī)曰。詒我來(lái)麰。今毛詩(shī)詒作貽。俗字也。麰作牟。古文假借字也。凡來(lái)之屬皆從來(lái)。